Λίγα λόγια για τα Συστήματα Ποιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Εγγυημένο Παραδοσιακό Ιδιότυπο Προϊόν
Η πολιτική της Ένωσης σχετικά με την ποιότητα των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων έχει ως στόχο την προστασία της ονομασίας συγκεκριμένων προϊόντων αλλά και την προβολή των χαρακτηριστικών που τα καθιστούν μοναδικά, μέσω της σύνδεσής τους με μία συγκεκριμένη γεωγραφική προέλευση και παραδοσιακή τεχνογνωσία. Πολύ συχνά διαβάζοντας τη συσκευασία ενός τροφίμου παρατηρούμε ενδείξεις και φράσεις όπως Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (χαρακτηριστικό παράδειγμα, η αγαπημένη μας φέτα) ή Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη. Οι συντομογραφίες αυτές ποτελούν τις λεγόμενες γεωγραφικές ενδείξεις (ΓΕ) και προστίθενται στην ονομασία των προϊόντων που έχουν έναν ειδικό δεσμό με τον τόπο στον οποίο παράγονται. Έτσι, οι καταναλωτές είναι σε θέση να διακρίνουν τα προϊόντα ποιότητας που εμπιστεύονται και ταυτόχρονα παρέχεται η κατάλληλη υποστήριξη στους παραγωγούς για την καλύτερη διάθεση των προϊόντων τους στην αγορά.
Τα προϊόντα στα οποία έχει ήδη χορηγηθεί αναγνώριση ΓE είναι καταχωρισμένα στα λεγόμενα μητρώα προϊόντων ποιότητας[1] στα οποία περιλαμβάνονται επίσης πληροφορίες σχετικές με τις γεωγραφικές και τεχνικές προδιαγραφές του κάθε τροφίμου. Σημαντικό είναι ότι οι Γεωγραφικές Ενδείξεις αναγνωρίζονται και προστατεύονται ως δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησία και διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στις εμπορικές διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τρίτων χωρών.
Μία ιδιαιτερότητα του συστήματος ποιότητας συναντά κανείς στα Εγγυημένα Παραδοσιακά Ιδιότυπα Προϊόντα (ΕΠΙΠ). Το σήμα αυτό προβάλλει τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά ενός προϊόντος, όπως για παράδειγμα τη διαδικασία παραγωγής ή τη σύνθεση ενός τροφίμου, χωρίς όμως να γίνεται νομική σύνδεση με συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή. Αν ένα προϊόν καταχωριστεί ως ΕΠΙΠ προστατεύεται μόνο από την παραποίηση και την κατάχρηση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι το ΕΠΙΠ Gueuze. Πρόκειται για μια παραδοσιακή μπύρα η οποία παράγεται με χαρακτηριστικό τρόπο ζύμωσης και συνήθως στην περιοχή των Βρυξελλών αλλά και στα περίχωρά της. Αυτό σημαίνει ότι για να χαρακτηριστεί ως Gueuze μία μπυρα πρέπει να προηγηθεί ο συγκεκριμένος αυτός τρόπος αυθόρμητης ζύμωσης, χωρίς όμως να είναι απαραίτητο να έχει παραχθεί στην περιοχή των Βρυξελλών.
Όσον αφορά στη χώρα μας, παρόλο που στα τέλη του έτους 2018 είχαν κινηθεί οι διαδικασίες από το Υπουργείο Ανάπτυξης και Τροφίμων για την καταχώριση του γύρου στο μητρώο των ΕΠΙΠ, το μόνο προϊόν με ελληνική σύνδεση που βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε στάδιο αναμονής προς καταχώριση κατόπιν υποβολής αίτησης[2] είναι το Κλαρίσιο Ροδάκινο. Το πεντανόστιμο αυτό φρούτο, που καλλιεργείται παραδοσιακά στις δενδροκομικές περιοχές της Μακεδονίας μας, διακρίνεται από τα υπόλοιπα ροδάκινα λόγω του τρόπου συγκομιδής του. Παραδοσιακά, το Κλαρίσιο Ροδάκινο συσκευάζεται κατευθείαν από το κλαδί και δεν περνά από μεγάλους περιέκτες εντός συσκευαστηρίων. Επίσης, το ροδάκινο χαρακτρίζεται ως «Κλαρίσιο» όταν η συγκομιδή γίνεται αφού ωριμάσουν οι καρποί και αποκτήσουν ποιοτικά χαρακτηριστικά τα οποία αντιστοιχούν περισσότερο στη φυσιολογική ωριμότητα παρά στην εμπορική ωριμότητα κάθε ποικιλίας. Έτσι, η γεύση του μάς ταξιδεύει στο παρελθόν, τότε που τα φρούτα δεν περνούσαν από τεράστια διαλογητήρια. Ας ελπίσουμε ότι η ελληνική Κυβέρνηση θα αναλάβει πρωτοβουλίες σχετικά με τον χαρακτηρισμό και άλλων τροφίμων ως ΕΠΙΠ. Μπορεί να μην προστατεύονται νομικά όπως τα ΠΟΠ και ΠΓΕ προϊόντα, σίγουρα όμως προάγουν την ελληνική παραγωγή και διαδίδουν την ελληνική παράδοση και γεύση όχι μόνο εντός Ευρώπης αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.
[1]https://agriculture.ec.europa.eu/farming/geographical-indications-and-quality-schemes/geographical-indications-registers_el
[2] Ημερομηνία υποβολής αίτησης: 23.07.2019 https://ec.europa.eu/info/food-farming-fisheries/food-safety-and-quality/certification/quality-labels/geographical-indications-register/details/EUGI00000016977,